کد مطلب:29496 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اعتقادات

چرا در دنيا بايد لذات را از بين برد كه خداوند در بهشت آن را در اختيار ما بگذارد؟

اسلام هيچ نعمت و كار لذت بخشي را كه از راه مشروع و عاقلانه به دست آمده باشد، تحريم نكرده و صريحا در برخي آيات آن را تجويز كرده است، حتي از كساني كه بيهوده خود يا ديگران را از نعمت هاي الهي محروم مي كنند، نكوهش مي كند:

قل من حرم زينة الله التي أخرج لعباده و الطيبات من الرزق...؛(1) بگو چه كسي زينت خدا را كه براي بندگان خود بر آورده و روزي هاي پاك و پاكيزه را منع كرده است..؟.

از اين رو استفاده از نعمت ها و لذت بردن از آن ها از ديد قرآن اشكالي ندارد. آن چه در اين باره قرآن محكوم كرده، عبارت است از ترجيح دادن لذت هاي زودگذر و لحظه اي و كم ارزش بر لذايذ ابدي ارزشمند.

بنابراين سخن در جواز بهره مندي از لذايذ مادي نيست، بلكه در جواز اكتفا به لذت هاي زودگذر و دل بستن به آن ها است، به گونه اي كه انسان را از دست يابي به لذايذ ابدي و اخروي باز دارد كه اين نزد عقلا كاري نامعقول و نادرست است. عقل منطق حكم مي كند كه به هنگام تزاحم و گزينش ، لذت هاي ابدي ، والا و عميق را بر لذت هاي زودگذر ، سست و سطحي مقدم بداريم.

پس اگر در قرآن و احاديث اسلامي در استفاده از زينت ها و طيبات (پاكي ها) به محدوديت هايي بر مي خوريم، به خاطر لذت و زينت بودن و طيب و پاك بودن آن ها نيست، بلكه حرمت آن ها به لحاظ يك عنوان عرضي است كه در تزاحم آن ها با لذايذ ابدي و اخروي عارض مي شود.

عنوان عرضي عبارت است از مانع بودن لذايذ پست مادي از وصول انسان به لذايذ پاك ابدي و اخروي، پس از نظر اسلام آن چه ممنوع است، پرداختن انسان و مشغول شدن به لذت هاي دنيوي است، به شكلي كه از زندگي آخرت و سعادت جاودان غافل شود و از دست يابي به لذايذ ابدي باز ماند.

بر فرض آن كه ظرفيت لذت براي انسان نامحدود نمي بود و امكان اين را مي داشت كه از همه لذت هاي مادي و معنوي و دنيوي و اخروي با هم بهره مند شود، هيچ گاه اشكالي در كار انسان ها به وجود نمي آمد.

براساس بينش اسلامي كه زندگي جاويد و حيات ابدي را اصيل و زندگي دنيا را مقدمه آن معرفي مي كند، اگر چيزي مانع لذت و موجب عذاب اخروي باشد، ارزش منفي دارد و به هيچ وجه تجويز نمي شود، زيرا لذات و الام دنيا به هيچ وجه قابل مقايسه با لذات و آلام دنيوي نيست. بنابراين چنين لذت لحظه اي دنيوي كه مانع لذات ابدي و موجب عذاب اخروي است، از نظر شرع مقدس تحريم شده و ترك آن واجب است.

بعضي ديگر از لذايذ دنيوي تنها تأثيرشان در اين است كه انسان را از لذايذ بيشتر آخرت محروم مي كند، ولي موجب عذاب نمي شود. انسان با وجود اين لذت ها نيز وارد بهشت مي شود، ولي به خاطر اين گونه لذت ها از مراتب عالي آن محروم مي شود. در اين جا عقل حكم مي كند كه چنين لذتي برتري ندارد و مرجوح است. از نظر فقهي نيز چنين لذتي مكروه و ترك آن مستحب است.

سرانجام برخي از لذت ها مادي نيز صرفا مزاحم با لذايذ خاص اولياي الهي و انسان هاي كامل هستند، يعني مانع لذايذ هستند كه افراد عادي استعداد در كش را ندارند و از حد نعمت هاي محسوس بهشت مانند خوردني ها و آشاميدني ها خيلي فراتر مي رود. قرآن در باره اين گونه لذت ها مي گويد:

فلا تعلم نفس ما اخفي من قرة اعين. (2) زيرا اين گونه لذت ها مخصوص آن ها است و از ديد ديگران مخفي و پوشيده خواهد بود.

طبعا آن چه از لذت هاي دنيوي كه مزاحم با اين گونه لذت هاي ويژه اوليا و مقامات آن ها باشد، ارزش منفي خود را دارد، هر چند در شريعت اسلامي مباح باشد.

پي نوشت ها :

1 - اعراف (7) آيه 32.

2 - سجده (32) آيه 17.